Bilirsiniz, İngilizce, Fransızca, Almanca, İtalyanca, İspanyolca ve benzer dillerle Farsça, (ve galiba ucundan da Arapça) hafiften kardeş dillerdir. Hepsi Hint-Avrupa (Indo-european) dilleri olarak anılıyorlar. Hint'le avrupa'nın ne ilgisi var o kadarını bilmiyorum ama birinin "door" dediğine biri "dâr" diyor. Dâr-ül Fünun mesela. Bu örnek yeter yetmez çok önemli değil; maksat eğlenmek. Bazen arada garip rastlantılar da çıkıyor tabii. Bugün arkadaş sohbetinde çıkarttığımız bir durumu paylaşmak istedim.
Şimdi Amerika kökenli olduğu düşünülen ama belki de Britanya'dan çıkmış "Yankee" sözcüğünü filmlerde falan sıkça duyarız. Ben önce coğrafî olarak kuzeylilerin güneydekilere söylediği birşey olarak biliyordum; aslında durum biraz daha farklı: Birleşik Devletler'in Yeni İngiltere adlı bölgesinde (haritada en kuzey doğudaki yer) Mason-Dixon hattının kuzeyinden gelip güneyeine yerleşenlere karşı bir hitabet olduğu söyleniyor. Sonuçta oradaki insanların bundan yüz yıl önce görecekleri en büyük yabancı kitlesi herhalde bu kişilerdi. Her ne kadar insanlar filmlerdeki gibi "Defol pis yanki! Seni burda istemiyoruz, tamam mı!" şeklinde konuşmasalar da, sözcük burada İMKB 100 listesine girmiş bi kere. Bizde böyle sözcükler yok demeyin, kesinlikle var.
Türkçe'yi çok seviyorum. Özellikle de bugün kullandığımız Osmanlıca'dan gelen Türkçe'yi. Türkçe gibi çok sağlam aritmetik bir dilin temelinde Arapça ve Farsça takı ve tamlamalar en güzel oyunlarını sergiliyorlar. Arapça ve Farsça da güzel şekilde harmanlanıyor aslında, tabii dozunu kaçırmamak kaydıyla. Birisi "gönenç" deyince öyle bakıyoruz, yahu bu nedir, diye.
Neyse, şimdi biraz Arapça'ya dalalım. Kuzey, güney, doğu ve batı diyoruz. Arapça'sı nedir? Şimal, cenup, şark ve garp. Ecnebi sözcüğünün kökenini araştırırken gördüm ki kökü cenup. Yani yabancı anlamına geldiği kadar, güneyli anlamına da geldiği söylenilebilir (yani ses olarak aynı diyebiliriz sanırım). Ayrıca cunüp sözcüğü de hem araştırdığım kaynaktan hem de Arapça'daki üç tane sessiz harften oluşan sözcük kökü sistemine göre mantık yürütünce, aynı kökten geliyor Mesela, hep verilen örnektir: "ketebe"den kitap, kâtip, mektup, (çok okumuş anlamında) kutup... gibi.
Her ne kadar biri güneye inene diğeri güneyde olana denilse de bu garip benzerlik beni oldukça güldürdü. Neyse, aman dikkat; birisine yanki derken dikkatli olun. Mesele başka yerlere gelebilir.
Şimdi Amerika kökenli olduğu düşünülen ama belki de Britanya'dan çıkmış "Yankee" sözcüğünü filmlerde falan sıkça duyarız. Ben önce coğrafî olarak kuzeylilerin güneydekilere söylediği birşey olarak biliyordum; aslında durum biraz daha farklı: Birleşik Devletler'in Yeni İngiltere adlı bölgesinde (haritada en kuzey doğudaki yer) Mason-Dixon hattının kuzeyinden gelip güneyeine yerleşenlere karşı bir hitabet olduğu söyleniyor. Sonuçta oradaki insanların bundan yüz yıl önce görecekleri en büyük yabancı kitlesi herhalde bu kişilerdi. Her ne kadar insanlar filmlerdeki gibi "Defol pis yanki! Seni burda istemiyoruz, tamam mı!" şeklinde konuşmasalar da, sözcük burada İMKB 100 listesine girmiş bi kere. Bizde böyle sözcükler yok demeyin, kesinlikle var.
Türkçe'yi çok seviyorum. Özellikle de bugün kullandığımız Osmanlıca'dan gelen Türkçe'yi. Türkçe gibi çok sağlam aritmetik bir dilin temelinde Arapça ve Farsça takı ve tamlamalar en güzel oyunlarını sergiliyorlar. Arapça ve Farsça da güzel şekilde harmanlanıyor aslında, tabii dozunu kaçırmamak kaydıyla. Birisi "gönenç" deyince öyle bakıyoruz, yahu bu nedir, diye.
Neyse, şimdi biraz Arapça'ya dalalım. Kuzey, güney, doğu ve batı diyoruz. Arapça'sı nedir? Şimal, cenup, şark ve garp. Ecnebi sözcüğünün kökenini araştırırken gördüm ki kökü cenup. Yani yabancı anlamına geldiği kadar, güneyli anlamına da geldiği söylenilebilir (yani ses olarak aynı diyebiliriz sanırım). Ayrıca cunüp sözcüğü de hem araştırdığım kaynaktan hem de Arapça'daki üç tane sessiz harften oluşan sözcük kökü sistemine göre mantık yürütünce, aynı kökten geliyor Mesela, hep verilen örnektir: "ketebe"den kitap, kâtip, mektup, (çok okumuş anlamında) kutup... gibi.
Her ne kadar biri güneye inene diğeri güneyde olana denilse de bu garip benzerlik beni oldukça güldürdü. Neyse, aman dikkat; birisine yanki derken dikkatli olun. Mesele başka yerlere gelebilir.
